Konijnen lijden in eenzaamheid

door Hans Baaij en Paul Cliteur − 12/05/2004

In navolging van de Universele Verklaring voor de Rechten van het Productiedier pleiten Hans Baaij en Paul Cliteur voor een betere rechtspositie van onze huisdieren…. .

Onze huisdieren ondervinden weliswaar minder lichamelijk leed dan productiedieren als fokzeugen, legkippen en foie grasganzen. Maar het psychische leed door eenzaamheid is bij huisdieren aanzienlijk. Gaat het hier om onze huisdieren, die verwende, te vette en luie beesten? Inderdaad, onze huisdieren, ook wel gezelschapsdieren, zijn eenzaam en lijden daar zeer onder..

Neem het konijn. In Nederland worden zeshonderdduizend konijnen als huisdier gehouden. Ongeveer 72 procent daarvan, 430 duizend, leeft alleen. Dat doet rare dingen met sociale dieren als deze. Ter vergelijking: in het wild leven konijnen in groepen van mannetje, tot vijf vrouwtjes en een aantal jongen. Wat velen niet weten, is dat ons tamme huiskonijn dezelfde eigenschappen heeft als zijn wilde familielid en dus ook in een sociaal verband moet leven om enigszins gelukkig te kunnen zijn. Ook rondrennen en gaten graven zijn belangrijke zaken in het leven van een konijn. Een konijnenhok, het onderkomen voor nu en de rest van het leven van het huiskonijn, is veel te klein om constant in te zitten. Vooruit, het mag dan een keertje in de huiskamer rondrennen. Maar zodra het konijn elektriciteitsdraden doorknaagt, op de bank keutelt, de kinderen bijt en de planten aanvreet, moet het snel terug in het hok..

In het wild leven konijnen in een hoogst onvoorspelbare en uitdagende omgeving. Als huisdier leven ze in een hoogst voorspelbare en gestructureerde omgeving, waardoor de verveling en eenzaamheid al snel toeslaat. Kortom, een konijn als huisdier lijken twee onverenigbare grootheden. Dit geldt ook voor veel andere huisdieren als cavia’s, muizen en papegaaien. De natuur heeft ze niet bedoeld als Einzelgänger; verblijf alleen in een hok leidt tot eenzaamheid, apathie, gestoord gedrag en een voortijdige dood. Zo heeft het konijn onder goede omstandigheden een levensverwachting van vijftien jaar, maar een konijn in een hok is na zo’n vier jaar al het haasje..
(De levensverwachting van vier jaar voor een konijn in een hok klopt dus niet, helaas zitten konijnen vele jaren meer opgesloten in hokken. SKB)

Moeten we nu koersen op een verbod op huisdieren? Ethisch gesproken valt daar zeker wat voor te zeggen. Want als we het belang van het dier afwegen tegen het belang van de mens dus bijvoorbeeld het plezier van een kind dat een kwartier per dag met zijn konijn speelt tegen het belang van het konijn dat zijn hele leven lang meer dan 23 uur per dag eenzaamheid en verveling beleeft wat weegt dan zwaarder? Het twijfelachtige plezier van de mens of het lijden van het dier? Berry Spruijt, professor dierenwelzijn aan de Universiteit Utrecht, vindt dat het houden van konijnen als gezelschapsdier verboden zou moeten worden en het houden van andere huisdieren strikt gereglementeerd. In ieder geval moeten de bezitters meer tijd aan hun huisdieren besteden en zich met enige deskundigheid en inlevingsvermogen met hun huisdieren bezig houden..

De mens onderwerpt dieren aan zijn eigen verlangens van nut en vermaak. Het belang van dieren doet vrijwel niet terzake. Om leed te voorkomen zouden huisdieren moeten worden erkend als dragersvan rechten. Dat is de grote morele stap voorwaarts die we moeten maken. Dit betekent niet dat het dier dezelfde rechten kan claimen als de mens. Het betekent wel dat de rechten van het dier gelijkwaardig zouden moeten zijn aan die van de mens, zodat belangen kunnen worden afgewogen..

Die belangenafweging wordt niet gemaakt, zo blijkt uit de wet. Kijk alleen maar naar de kwantiteit van de regelgeving. De zestien miljoen mensen in Nederland worden beschermd door 1100 pagina’s sociale zekerheidswetgeving en bijna vierduizend pagina’s Nederlands recht. Bij elkaar zo’n tienduizenden pagina’s wetten, besluiten en richtlijnen.
De zestien miljoen gezelschapsdieren moeten het doen met twee wetsartikelen uit de Gemeenschappelijke Welzijnswet Dieren en wat andere besluiten. Nauwelijks vijftig pagina’s..

Minister Veerman van Landbouw, die ook de gezelschapsdieren tot zijn pakket mag rekenen, is het overigens geheel eens met pleidooien voor een verbeterd dierenwelzijn. Hij stelt dat de derde emancipatiegolf begonnen is: als eerste begonnen de arbeiders met hun vrijheidsstrijd, daarna kwamen de vrouwen en nu is het moment daar voor de dieren. Met de achterliggende waarden over dierenwelzijn zit het bij minister Veerman wel goed..

Hebben we het vervolgens over de normen die uit die waarden moeten voortvloeien, dan volgt er een geheel ander verhaal. Minister Veerman weigert eenvoudigweg zijn woorden in daden om te zetten. De ene keer is het de Europese Unie die zijn daden in de weg staat, dan weer is het de behoefte aan minder regelgeving, dan weer zijn het problemen met de handhaving van de privacy of wijst Veerman de markt aan om het dierenwelzijn reguleren. Wij bestrijden de waarde van die argumenten omdat ze voorbij gaan aan onze morele plicht dieren een fatsoenlijk leven te garanderen..

Binnen het huidige wettelijke kader is het zeer complex om bezitters van konijnen te vervolgen die hun dieren in eenzaamheid opsluiten. Veerman geeft daar geen prioriteit aan; hij ziet de behandeling van huisdieren als de verantwoordelijkheid van de bezitter. Meer dan vier miljoen eenzame huisdieren zijn daar de dupe van. Het wordt derhalve hoog tijd voor een Universele Verklaring voor de Rechten van het Gezelschapsdier, en trouwens ook voor een andere minister..

(bron: volkskrant.nl 12/05/2004)